انسان است و هزار سودا در سر دارد برای رسیدن به کمال و و به نهایت رسیدنِ زندگی اش، رسیدنش به سعادت.
او باید تربیت کند خودش را و رام کند این نفسِ تمیز را که شفاف بماند و غباری رویش ننیشیند.
باید بداند که مسیر رفتنش چیست و از چه راه هایی باید برود که سریع تر برسد و پستی ها و بلندی ها را با امنیت بیشتری طی کند.
برای این کار بهتر است از نقطه ای آغاز نماید و بانظم ایده ال به نقشه ی وجودش مسلط شود.
زبان می تواند آغاز خوبی برای گردگیری وجود باشد. یک آغاز بی نهایت. یک آغاز مبارک.
باید تلاش کرد که فهمید کارکرد زبان چیست و مراقبش بود.
این روایت برگرفته از رساله ای چندین صفحه ای است که امام صادق علیه السلاممان برای جمعی از شیعیانِ نزدیکشان مکتوب کردند و آنها بعد از نماز هایشان آن را مطالعه می کردند تا مسیر را گم نکنند و ماموریتشان از یادشان نرود
.
این قسمت از روایت به سوالاتی از این دست پاسخگوست:
- اگر انسان بدگویی کند نسبت به دیگری چه اتفاقی می افتد؟
- چرا دل رنجاندنِ دیگران انقدر برای رنجاننده مهلک و مضر است؟
- چگونه چزاندنِ دیگران می تواند سرانجام شومی برای فرد داشته باشد؟
- چرا باید از حاضر جواب بودن به هر قیمتی برحذر باشیم؟
- چگونه باید از گفتمان های زننده و مضر برحذر کنیم خودمان را؟
- سرنوشت انسانی که افسار زبانش در دستش نیست چیست؟
- اگر حرفی زدیم و دلمان خنک شد، اگر این خنک شدن به حق نبوده باشد و با اجحاف حقی همراه باشد، چرا برای خودمان بد می شود؟
- برای اینکه زبان مان را ادب کنیم چه کار بهتر انجام دهیم؟
- چه زمان هایی باید صحبت کنیم؟
- چه مواقعی باید خاموش باشیم؟
- عملیات حرف زدن و سخن گفتن به چه قیمتی باید اجرا شود؟
- چگونه می شود به جای سخن باطل سخن حق بر زبان راند؟
- چه تمرینی برای خوش سخنی و خوش خیال بودن برای برنامه ریزی وجود دارد؟
- برای میل و رغبت مان چگونه برنامه ریزی کنیم؟
- بر زبانمان چه چیزهایی جاری باشد؟
- آیا می شود از خطاهایمان باز گردیم؟
- اگر نگردیم چه می شود؟
- ...
این شما و این روایت ناب:
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ کُفُّوا أَلْسِنَتَکُمْ إِلَّا مِنْ خَیْرٍ وَ إِیَّاکُمْ أَنْ تُذْلِقُوا أَلْسِنَتَکُمْ بِقَوْلِ الزُّورِ وَ الْبُهْتَانِ وَ الْإِثْمِ وَ الْعُدْوَانِ
فَإِنَّکُمْ إِنْ کَفَفْتُمْ أَلْسِنَتَکُمْ عَمَّا یَکْرَهُهُ اللَّهُ مِمَّا نَهَاکُمْ عَنْهُ کَانَ خَیْراً لَکُمْ عِنْدَ رَبِّکُمْ مِنْ أَنْ تُذْلِقُوا أَلْسِنَتَکُمْ بِهِ فَإِنَّ ذَلْقَ اللِّسَانِ فِیمَا یَکْرَهُهُ اللَّهُ وَ فِیمَا یَنْهَى عَنْهُ مَرْدَاةٌ لِلْعَبْدِ عِنْدَ اللَّهِ وَ مَقْتٌ مِنَ اللَّهِ وَ صَمَمٌ وَ بُکْمٌ وَ عَمًى یُورِثُهُ اللَّهُ إِیَّاهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَتَصِیرُوا کَمَا قَالَ اللَّهُ- صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَعْقِلُونَ یَعْنِی لَا یَنْطِقُونَ وَ لا یُؤْذَنُ لَهُمْ فَیَعْتَذِرُونَ
وَ إِیَّاکُمْ وَ مَا نَهَاکُمُ اللَّهُ عَنْهُ أَنْ تَرْکَبُوهُ
وَ عَلَیْکُمْ بِالصَّمْتِ إِلَّا فِیمَا یَنْفَعُکُمُ اللَّهُ بِهِ مِنْ أَمْرِ آخِرَتِکُمْ وَ یَأْجُرُکُمْ عَلَیْهِ وَ أَکْثِرُوا مِنَ التَّهْلِیلِ وَ التَّقْدِیسِ وَ التَّسْبِیحِ وَ الثَّنَاءِ عَلَى اللَّهِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَیْهِ وَ الرَّغْبَةِ فِیمَا عِنْدَهُ مِنَ الْخَیْرِ الَّذِی لَا یَقْدِرُ قَدْرَهُ وَ لَا یَبْلُغُ کُنْهَهُ أَحَدٌ فَاشْغَلُوا أَلْسِنَتَکُمْ بِذَلِکَ عَمَّا نَهَى اللَّهُ عَنْهُ مِنْ أَقَاوِیلِ الْبَاطِلِ الَّتِی تُعْقِبُ أَهْلَهَا خُلُوداً فِی النَّارِ مَنْ مَاتَ عَلَیْهَا وَ لَمْ یَتُبْ إِلَى اللَّهِ وَ لَمْ یَنْزِعْق عَنْهَا-1
و از خدا بپرهیزید، زبان نگهدارید مگر در کار نیک. مبادا به حرف زور و تهمت و گناه ستم لب بگشایید.
اگر شما زبان نگهدارید از آنچه خداوند نهی نموده برای خودتان بهتر است در نزد پرودگار، زیرا زبان گشودن به چیزهایی که خدا نهی کرده و ناپسند می دارد موجب هلاکت بنده است و او را در قیامت کر و لال می نماید و به این صورت که خداوند در این آیه فرموده در می آید: «صُمٌّ بُکمٌ عُمیٌ فهم لا یعقِلون؛ کر و لال و کورند و نمی فهمند»؛ یعنی حرف نمی زنند و به آنها اجازه عذر خواهی داده نمی شود تا پوزش بخواهند.
مبادا مرتکب آنچه خدا نهی کرده بشوید.
خاموشی را رعایت کنید مگر در موردی که سودمند است و مربوط به آخرت شما است و مأجور خواهید بود.
زیاد تهلیل و تقدیس و تسبیح نمایید و خدا را ستایش کنید و تضرع به سوی او و علاقه به آنچه اوست از چیزهایی که قدرش را احدی نمی داند و نه از نهایت آن کسی خبر دارد داشته باشید.
به جای سخنان باطل که خداوند نهی نموده و اگر توبه نکند و برنگردد موجب خلود در جهنم می شود، زبان به ستایش و این اذکار مشغول کنید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1.بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج75، ص: 212
برچسب‌ها: اخلاق قرآنی